Հովհաննես ԱԶՆԱՈՒՐՅԱՆ | Մենություն
Շուրջ երեք օր անձրև է տեղում: Դադարում է մի տասը-տասնգինգ րոպեով, հետո նորից սկսում է մաղել: Եվ այդպես շարունակ: Եվ խոնավ է ամենը, թաց է, կաթիլներով լի, և ծառերին դողում են տերևները, և ինչ-որ ձևով տխրությամբ է բուրում՝ բուրում է Աշունը: Ու թվում է` դեռ այնքան էլ ցուրտ չէ, բայց մեկ է՝ բուրում է հեռացած սիրով: Աշնանը մշտապես տարածվում է հեռացած, կորսված, լքված սիրո բույրը…Եվ ցանկանում ես վերհիշել: Արդյո՞ք եղել է այն ամենը, ինչը դու հիմա ուզում ես հիշել: Մտացածին չէ՞ դա: Եվ այժմ դու կասկածում ես. միթե՞ եղել է: Անձրևը թխկթխկացնում է բակում գտնվող ավտոտնակների պողպատե կտուրները, անձրևատար խողողովակները տարածում են խռպոտ հազը, և լսելի է դառնում ասֆալտի վրայով անցնող մեքենայի թաց ֆշշոցը: Ու խուլ գիշեր, ու մի քիչ մշուշ…Միթե՞ եղել է: Չէ՛, չի եղել: Ոչինչ չի եղել: Ամենը դու էիր հորինել. զբոսանքը՝ քո քաղաքի փողոցներով, տերևաթափը, զբոսայգիները, կարմրադեղին տերևներով թափթփված նստարանները, երկխոսությունները, երկխոսությունները. ամենը դու էիր հորինել, ամենը դու էիր ստեղծել…
Իրականում կային միայն նրա աչքերը՝ ուշադիր հետևող, ակնհայտորեն ինչ-որ բանի մասին խոսող, որոնք ամեն անգամ նայում էին քեզ, երբ դու սկսում էիր նայել նրան: Եվ ամեն ինչ քո մեջ տակնուվրա եղավ, երբ դու հասկացար՝ ինչի մասին են խոսում այդ աչքերը: Բայց դու ոչ մի խոսք չարտաբերեցիր, դու լուռ էիր: Վախենում էիր, վախվորում. Կոտրե՞լ ունեցածդ հաստատուն կյանքը: Երբե՛ք: Իսկ նա նայում էր, սպասում. մի ամբողջ սեպտեմբեր, հոկտեմբեր, նոյեմբեր, դեկտեմբեր, հունվար, փետրվար և մարտ…Դու անկարող էիր հաղթել վախերդ, դու չէիր կարող պարտել երկյուղդ: Իսկ երբ դու վճռեցիր, նա արդեն չկար: Նա գնացել էր… Անձրևը խաղաղվում է, ապա և ընդհանրապես դադարում, բայց դու գիտես. տասը- տասնհինգ րոպե անց այն նորից կսկսի կաթկթալ: Իսկ դու ջերմություն ես բաղձում…Արև…
2
Ուրախ էր, նույնիսկ չափից շատ: Բոլորը պարում էին, զվարճանում, ըմպում գինի, օղի, շամպայն, արագորեն հարբում, համբույրի համը չզգալով՝ համբուրվում, բավականին վեր բարձրացնում ոտքերը, ապա ծանր շնչում: Եվ սկզբում լույսը շատ էր, հետո լույսը շատ քիչ, այնուհետև շատ քիչ էր օդը, ու միայն բարձր երաժշտությունն էր, որ խլացնում էր ամենը, նույնիսկ սեփական սրտխփոցը… Այն սեղանին, որի շուրջ նա նստած էր, կար միայն շամպայնի շիշ, գավաթ և մոխրաման: Նա բավականաչափ խմած էր, որպեսզի լսեր սեփական սրտի զարկերը, սակայն դրանից զատ, ամեն ինչ տեսնում ու լսում էր, և այն, ինչ նա տեսնում էր, խիստ
անհանգստություն էր պատճառում: Միակ ցանկությունն այն էր, որ նա գա… Հավանականություն չկար, որ դուռը կբացվի և նա ներս կմտնի, բայց այդուհանդերձ, նա հույս ուներ: Մարդը միշտ էլ սպասելիքներ ունի, եթե նույնիսկ դադարում է հավատալ, ու նա էլ հույս ուներ, որ աղջիկը գալու է: Ժամանակ առ ժամանակ, նրա սեղանին էին մոտենում կոնծած, քրտնած, ծանրաշունչ հյուրերը, կանչում էին պարելու, բայց նա ցույց էր տալիս ծխախոտը, իբր՝ ծխեմ ու գամ, սակայն, շարունակում էր նստած մնալ, ըմպում էր շամպայնն ու նայում զվարճացողներին: Երբ արդեն շամպայնը վերջացավ, նա մտածեց, որ պետք է տուն գնալ, բայց և այնպես, տեղից չէր շարժվում՝ «բա որ հանկարծ նա գա»: Եվ ինքն իրեն հարցնում էր. «Իսկ ինչու՞ նա պիտի այստեղ գա», և անմիջապես պատասխանում էր. «Որովհետև ես իրեն շատ-շատ եմ սպասում…»: Ու հանկարծ անսպասելիորեն ճզմվեց սիրտը. «Ես սպասում եմ քեզ…»: Նա տուն գնաց այն ժամանակ, երբ արդեն բոլորը գնացել էին. ոչ ոք այլևս չէր պարում, չէր համբուրվում, չէր փորձում ականջ դնել սեփական սրտի զարկերին: Իսկ երկինքը բաց էր, պարզ էր, աստղապատ էր, և նա քայլում էր ու նայում լուսատուներին, բայց հետո նա կախեց գլուխը: Նա հանկարծակի հասկացավ, թե ինչու՞ է վախենալու դառնում, երբ երկար սկսում ես նայել աստղազարդ երկնքին. աստղերն ուղղակի սպասնում են իրենց անտարբերությամբ, անկարեկցությամբ, սառը լույսով և նրանով, որ այդչափ հեռու են: Մարդու համար ծանր է այդչափ անտարբերություն տեսնելը, սարսափելի է գիտակցել, որ նա այս լուսատուներից և ոչ մեկին հարկավոր չէ, և երբ նա մեռնի, դրանք այդպես էլ շարունակելու են կախ ընկած մնալ Երկրի վրա: Միակ հանգստացնող միտքն այն էր, որ աստղերից որոշները շատ վաղուց գոյություն չունեն, և մեր տեսածն ըդամենը լույս է, որ Երկիր է հասնում… Նա մտավ իր փոքրիկ մութ բնակարանը, և անմիջապես, առանց հանվելու, կուչ եկավ իր անկողնում: Այդ դիրքով նա անցկացրեց մյուս գիշերներին նման ևս մեկ գիշեր…
3
Ու մի օր նրանք պատահաբար հանդիպեցին: Եվ դա համարյա հրաշքի պես էր, և նա սկզբում չհավատաց անգամ այդ հանդիպմանը, մտածեց նույնիսկ, որ իրեն թվացել է, իսկ հետո, երբ նրանք զրուցեցին, նա վերջապես հավատաց, ու շատ խմեց, փորձեց ուրախ ձևանալ, շատ կատակել, սկսեց ակնհայտորեն հարբել, իսկ երբ հասկացավ, որ աղջկա աչքերը նման են գիշերային սև երկնքում տեղավորված երկու հեռավոր աստղերի, նա, առանց հրաժեշտ տալու, հեռացավ: Եվ նա մտածեց այն մասին, որ երջանիկ էր միայն այն ժամանակ, երբ դեռ հույս ուներ հանդիպելու: Իսկ հիմա հույսով լցվելու առիթ չկա: Երբ նա, ում այդքան սպասում էր, եկավ, այդժամ մեռավ հույսը… Իսկ մենությունն այն է, երբ հանկարծակի հասկանում ես, որ շատ աստղեր այլևս գոյություն չունեն, ու մեզ հասնում է ընդամենը դրանց լույսը…
Թարգմանությունը՝ Սաթե ՀՈՎԱԿԻՄՅԱՆԻ
(читать с сайта)
